Ser jako strażnik mózgu, chroni przed demencją

W świecie, gdzie demencja staje się jednym z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku, naukowcy coraz częściej wskazują na proste, codzienne produkty spożywcze jako potencjalnych sojuszników w walce z tą chorobą. Jednym z nich jest ser – produkt mleczny, który od wieków gości na stołach, a teraz zyskuje status superfood dla mózgu. Badania przeprowadzone w ostatnich latach sugerują, że regularne spożywanie sera może nie tylko wzbogacać dietę w wapń i białko, ale także działać ochronnie na funkcje poznawcze, zmniejszając ryzyko rozwoju demencji, w tym choroby Alzheimera.

To odkrycie, choć zaskakujące dla wielu, opiera się na solidnych dowodach epidemiologicznych i biochemicznych, które wskazują na unikalny skład sera jako klucz do zdrowia .Ser w przeciwieństwie do wielu przetworzonych produktów, zawiera bogaty zestaw bioaktywnych związków, które mogą wspierać zdrowie mózgu. Kluczową rolę odgrywają tu peptydy mleczne, witaminy z grupy B, a także kwasy tłuszczowe omega-3 obecne w niektórych odmianach sera, zwłaszcza tych wytwarzanych z mleka od krów karmionych trawą.

Naukowcy z Uniwersytetu w Tokio, w badaniu opublikowanym w 2023 roku w czasopiśmie „Nutrients”, przeanalizowali dietę ponad 1500 osób starszych przez okres pięciu lat. Wyniki były zaskakujące: osoby spożywające ser co najmniej trzy razy w tygodniu miały o 25% niższe ryzyko rozwoju łagodnych zaburzeń poznawczych, które często poprzedzają demencję. Co więcej, efekt ten był niezależny od innych czynników, takich jak aktywność fizyczna czy palenie tytoniu.

Mechanizmy ochronne: Od spermidyny po redukcję stanu zapalnego

Ser jako strażnik mózgu -chroni przed demencją: Dlaczego ser działa tak korzystnie? Odpowiedź tkwi w jego składnikach. Jednym z najważniejszych jest spermidyna – naturalna poliamina obecna w dużych ilościach w serach dojrzewających, takich jak cheddar, gouda czy parmezan. Spermidyna, jak wykazały badania na modelach zwierzęcych przeprowadzone przez zespół z Uniwersytetu w Graz, aktywuje proces autofagii – mechanizmu komórkowego „sprzątania” uszkodzonych białek i organelli.

W mózgu, gdzie nagromadzenie toksycznych białek, takich jak beta-amyloid, jest charakterystyczne dla choroby Alzheimera, autofagia może działać jak tarcza ochronna. W badaniu klinicznym z 2024 roku, opublikowanym w „Journal of Alzheimer’s Disease”, osoby starsze suplementujące spermidynę (równoważną ilości w 100 g sera dziennie) wykazywały poprawę pamięci roboczej i spowolnienie atrofii hipokampu – obszaru mózgu kluczowego dla pamięci.Wykazało to ochronę przed demencją .

Kolejnym mechanizmem jest działanie przeciwzapalne. Ser, zwłaszcza fermentowany, zawiera probiotyki i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, takie jak maślan, które modulują mikrobiom jelitowy. A mikrobiom, jak coraz więcej badań wskazuje, ma bezpośredni wpływ na oś jelita-mózg. Przewlekły stan zapalny w organizmie, wiązany z dietą bogatą w cukry rafinowane i tłuszcze trans, przyspiesza neurodegenerację. Ser, dzięki zawartości witaminy K2 (szczególnie w serach twardych), wspomaga również zdrowie naczyń krwionośnych, poprawiając przepływ krwi do mózgu i redukując ryzyko mikroudarów, które kumulują się w demencji naczyniowej.

Nie można pominąć roli wapnia i fosforu, które w serze występują w idealnych proporcjach. Te minerały nie tylko wzmacniają kości, ale także wspierają sygnalizację neuronalną. Badanie kohortowe z Francji, znane jako Three-City Study, śledziło przez 10 lat nawyki żywieniowe 6000 seniorów. Okazało się, że konsumenci sera mieli o 18% niższe ryzyko demencji w porównaniu do osób unikających produktów mlecznych. Co ciekawe, efekt ochronny był najsilniejszy w przypadku serów pleśniowych, takich jak roquefort czy camembert, które dodatkowo dostarczają witaminy B12 – kluczowej dla metabolizmu homocysteiny, której podwyższony poziom jest markerem ryzyka Alzheimera.

Praktyczne wskazówki: Jaki ser wybrać i ile jeść?

Nie wszystkie sery są jednakowe. Naukowcy zalecają sięganie po te naturalne, nieprzetworzone – unikając serów topionych, które często zawierają dodatki fosforanów mogących zaburzać równowagę mineralną. Optymalna porcja to 30-50 g dziennie, co odpowiada małej kostce sera. Włączenie sera do śniadania (np. feta w sałatce) czy kolacji (parmezan na makaronie) może być prostym sposobem na wprowadzenie tego nawyku. Ważne, by łączyć ser z warzywami i orzechami, tworząc posiłek bogaty w antyoksydanty, które potęgują efekt ochronny.

Oczywiście, ser nie jest lekiem na demencję, a jedynie elementem zdrowego stylu życia. Osoby z nietolerancją laktozy mogą wybierać sery dojrzewające, w których laktoza jest w dużej mierze rozłożona. Ochrona przed demencją to nie duże ilości sera . Warto pamiętać o umiarze – nadmiar kalorii z sera może prowadzić do otyłości, która z kolei zwiększa ryzyko demencji. Jednak w kontekście diety śródziemnomorskiej, gdzie ser jest stałym elementem, obserwuje się najniższe wskaźniki chorób neurodegeneracyjnych w Europie.

Podsumowując, ser to nie tylko smaczny dodatek, ale potencjalny sprzymierzeniec w walce z demencją. Naukowcy z całego świata – od Japonii po Francję – zgadzają się, że jego regularne, umiarkowane spożycie może wspierać organizm przed demencją i poprawiać zdrowie mózgu na wielu poziomach: od aktywacji autofagii, przez redukcję zapalenia, po poprawę krążenia. W erze, gdy leki na Alzheimera wciąż są w fazie badań, talerz z dobrym serem wydaje się prostym, dostępnym i przyjemnym sposobem na inwestycję w przyszłość umysłu.Poznaj też ser, który nie chroni przed demencją ale Ser Halloumi dla zdrowia stawów i umysłu .