Miedź naszym narodowym skarbem. Mamy złoża, których pożąda świat

Polska, kraj o bogatej historii przemysłowej, skrywa pod powierzchnią ziemi jeden z najbardziej strategicznych surowców współczesnego świata – miedź. To nie hiperbola, lecz fakt potwierdzony przez geologów i ekonomistów: nasze złoża, skupione głównie na Dolnym Śląsku, należą do największych w Europie, a ich potencjał może uczynić Polskę globalnym liderem w dostawach tego metalu. W erze transformacji energetycznej, gdzie miedź jest nieodzownym elementem pojazdów elektrycznych, turbin wiatrowych i sieci 5G, świat patrzy na nas z zazdrością.

KGHM narodowy gigant górniczy, nie tylko wydobywa ten skarb, ale też przetwarza go na produkty o wartości miliardów dolarów. W tym artykule, opartym na raportach Państwowego Instytutu Geologicznego, danych KGHM i analizach EY, przyjrzymy się, dlaczego miedź to nasze narodowe dziedzictwo, jak powstały te złoża i dlaczego budzą one apetyt międzynarodowych koncernów. To historia o bogactwie, które może napędzać gospodarkę, ale też wymaga mądrego zarządzania.

Metal ten nie jest przypadkowym darem natury. Jego obecność w Polsce wynika z geologicznej historii regionu, sięgającej milionów lat wstecz. Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy (LGOM), rozciągający się od Lubina po Głogów, to efekt procesów wulkanicznych i sedymentacyjnych z okresu permu, gdy dzisiejszy Dolny Śląsk był dnem oceanu. Rudy miedzi, w formie chalkopirytu i bornitu, tworzą tu pokłady stratoidalne o miąższości nawet kilkunastu metrów.

Odkrycie tych złóż w latach 50. XX wieku było przełomem – w 1959 roku powstały Zakłady Górnicze “Lubin”, przekształcone w 1961 roku w KGHM, co zapoczątkowało erę polskiego górnictwa miedziowego. Od tamtej pory wydobyto ponad miliard ton urobku, produkując 20 milionów ton czystej miedzi – tyle wystarczy na okablowanie Ziemi kilka razy dookoła. Dziś KGHM eksploatuje kopalnie Rudna, Lubin i Polkowice-Sieroszowice, na głębokościach do 1200 metrów, a nowe projekty, jak Głogów Głęboki, przedłużają żywotność złóż o kolejne dekady.

Te zasoby to nie tylko miedź – towarzyszą jej srebro (Polska jest drugim producentem na świecie), złoto, ołów i selen, co czyni wydobycie wielokrotnie opłacalnym. W 2021 roku z rud wyprodukowano 1332 tony srebra i 768 kg złota, a prognozowane zasoby prognostyczne to nawet 10,3 miliona ton miedzi do głębokości 2000 metrów.

KGHM: Silnik polskiej gospodarki i globalny gracz

KGHM to więcej niż firma – to filar polskiego PKB, zatrudniający 34 tysiące osób na świecie i generujący przychody rzędu dziesiątek miliardów złotych rocznie. W pierwszym półroczu 2025 roku zysk EBITDA spółki wyniósł 4,9 miliarda złotych, przy przychodach 17,5 miliarda, co świadczy o odporności na wahania rynkowe. Polska produkuje 600-700 tysięcy ton czystego metalu rocznie, z czego większość trafia na eksport – aż 74% przychodów KGHM pochodzi z zagranicy. Główni odbiorcy to Chiny (13% eksportu, największy konsument światowy), Niemcy, Wielka Brytania i Czechy, ale miedź dociera też do Francji, Szwajcarii i Austrii. Eksport ten nie tylko bilansuje handel, ale też umacnia pozycję Polski w UE jako dostawcy surowców krytycznych.

Znaczenie gospodarcze jest ogromne: metal ten wpływa na 2-3% polskiego PKB, wspiera tysiące miejsc pracy w hutach oraz generuje wpływy z podatków. W 2023 roku KGHM wyprodukował 5735 kg metali szlachetnych, w tym srebro z hut w Głogowie, gdzie Wydział Metali Szlachetnych przetwarza szlam anodowy na granulat o czystości 99,99%. To nie wszystko – spółka inwestuje w innowacje, jak automatyzacja i AI w kopalniach, by zwiększyć efektywność i bezpieczeństwo. Rozwój zagraniczny, z kopalniami w Kanadzie, USA i Chile, dywersyfikuje ryzyka, ale Polska pozostaje sercem operacji. W kontekście unijnego Zielonego Ładu KGHM adaptuje się, redukując emisje i inwestując w odnawialne źródła – meta lten jest tu kluczem do net-zero.

Pożądane przez świat: Nowe odkrycia i geopolityczne szanse

Świat nie ukrywa apetytu na polski skarb. Raport EY z 2025 roku szacuje, że nasze złoża mogą zawierać nawet 165 milionów ton miedzi – największe odkrycie od 70 lat, porównywane do norweskiego Ekofisk w latach 70., które uczyniło Skandynawię potęgą naftową. Amerykańskie firmy Lumina Metals i Electrum Group zainwestowały już 500 milionów złotych w poszukiwania w latach 2014-2022, odkrywając cztery nowe złoża: Nowa Sól, Sulmierzyce Północ, Żary i Mozów, co powiększyło zasoby o 22 miliony ton. Te pokłady, na głębokościach do 1500 metrów, są ekonomicznie opłacalne, a ich eksploatacja mogłaby podwoić wydobycie do miliona ton rocznie. Chiny, gromadząc srebro jako rezerwę walutową obok złota, zwiększają import koncentratu, co podkreśla geopolityczne znaczenie – Polska może stać się “drugą Norwegią” miedziową.

Dlaczego świat pożąda? Miedź to “złoto zielonej rewolucji”: jedna turbina wiatrowa 3 MW wymaga 4,7 tony miedzi, a elektryczny samochód – 80 kg. Z globalnym popytem rosnącym o 3-5% rocznie (do 30 milionów ton w 2030), Polska ma kartę przetargową w negocjacjach surowcowych UE. Nowe złoża w Lubuskiem i na Monoklinie Przedsudeckiej, z rezerwami 1,6 miliarda ton rudy (32 miliony ton czystej miedzi), otwierają drzwi dla inwestycji, ale KGHM podkreśla wyzwania: koszty, głębokości i 10-15 lat na projekty. Amerykańskie oceny zasobów srebra (największe na świecie) przyciągają Zachód, który widzi w Polsce stabilnego partnera w obliczu chińskiej dominacji. To szansa na miliardy, ale i ryzyko – koncesje muszą służyć narodowi, jak podkreśla debata publiczna.

Jednak wydobycie to nie tylko zyski. KGHM inwestuje w lokalne społeczności, budując szyby jak GG-2 czy Retków, i walczy z wyzwaniami klimatycznymi, redukując ślad węglowy. Przyszłość? Dywersyfikacja, technologie i współpraca międzynarodowa – Polska miedź może napędzać nie tylko gospodarkę, ale i obronność, z miedzianymi komponentami w dronach i systemach radarowych. W świecie, gdzie surowce to nowa ropa, nasz narodowy skarb jest kluczem do suwerenności. Szkoda ,że nie posiadamy jeszcze takich surowców strategicznych jak Metale ziem rzadkich .